Ο μακαρίτης "κρατικοδίαιτος πολιτισμός"

Τον θυμάται μήπως κανείς; Τι έμεινε αλήθεια από την "νέα πολιτική" του Πέτρου Τατούλη;Τί θα θυμόμαστε στους επόμενους μήνες και χρόνια από αυτήν την περισπούδαστη πολιτική σύλληψη;

Πολύ φοβούμαι ότι θα μας καίει η άφρονη προσπάθεια κάποιων να επιχειρήσουν να αναλύσουν ιδεολογικά και να στοιχειοθετήσουν την σωτήρια για τον πολιτισμό ιδέα. Όπως έκανε και ο ίδιος άλλωστε ο εφευρέτης της, προσπαθώντας να απαντήσει στις γεμάτο οργή καταγγελίες κυρίως των φορέων του πολιτισμού, αλλά και φωτισμένων ανθρώπων που έλεγαν πάντοτε την γνώμη τους στους κυβερνώντες.

Θυμίζω πως η πρώτη και κυρίαρχη ερμηνεία της διακήρυξης εκείνης, ήταν πως μπαίνει τέλος στην σπατάλη των ούτως ή άλλως περιορισμένων κονδυλίων του πολιτισμού, ότι κλείνει η πόρτα στις "παρέες", στους φίλους στους "δικούς μας".

Δεν ήταν και πολύ δύσκολο να περνά αυτή η εξήγηση-δικαιολογία ,στον κόσμο του πολιτισμού και στο ευρύ κοινό, με τις γνωστές αντιθέσεις,την διαρκή αίσθηση της αδικίας που τους γίνεται, την αμφισβήτηση-συχνά δικαιολογημένη-των αποφάσεων για επιχορηγήσεις του ΥΠΠΟ κλπ
Ήρθε όμως η εκκωφαντική διάψευση με την δημοσίευση των καταλόγων των επιχορηγούμενων απίθανων σωματείων της...Αρκαδίας!, οι διορισμοί κάποιων περίεργων και άγνωστων προσώπων, σε καίρια πόστα του πολιτισμού, η αμετροέπεια των δηλώσεων , η ασυνέπεια-κυρίως αυτή- και βέβαια η οικονομική ασφυξία στην οποία οδηγήθηκαν ιστορικοί πολιτιστικοί οργανισμοί, που έφτασαν στα όρια της διακοπής της λειτουργίας τους, για να αντιληφθούν όλοι τί έκρυβε εκείνη η πολιτική, που φόρεσε και τον μανδύα της ιδεολογίας.

Στους υποψιασμένους βέβαια, σε εκείνους που διάβαζαν σωστά τι κρυβόταν πίσω από την πρωτοφανή αυτή σύλληψη, όλα αυτά ήταν οι αναμενόμενες συνέπειες μιας αυστηρής περιοριστικής οικονομικής πολιτικής, που θα έπλητε καίρια και πρώτα-πρώτα τον πολιτισμό...

Πως θα δικαιολογούνταν οι περικοπές, οι μη εκπλήρωση των ανειλημμένων υποχρέωσεων, οι καθυστερήσεις, η ουσιαστική κατάργηση των προγραμματικών συμβάσεων;Δεν αρκούσε η κλασσική πλέον πρώτη δικαιολογία ότι για όλα τα κακά της ελληνικής κοινωνίας και της οικονομίας :"φταίνε οι προηγούμενοι, τα χρέη που κληρονομήσαμε και η σπατάλη".

Έπρεπε να δοθεί σε μια κοινωνία έτοιμη να αποδεχθεί κάθε τι που στρέφεται "κατά του άλλου" και μια καραμέλα φτιαγμένη με την σωστή συνταγή.

Γι αυτό και επιχειρήθηκε εκείνη η ανεκδιήγητη "ιδεολογική" συζήτηση, που επιχειρούσε να δώσει ερμηνείες στηριγμένες στην "ελεύθερη και ανοικτή αγορά", στον ανταγωνισμό,σε μηχανισμούς δηλαδή που με την λειτουργία τους αναδεικνύουν τους ικανούς και πετυχημένους και περιθωριοποιούν τους ανίκανους, τους άχρηστους, τους ατάλαντους....

Γι αυτό και δεν οδηγήθηκε η συζήτηση σε ένα γενικευμένο και αναγκαίο προβληματισμό γύρω από την κρατική οικονομική υποστήριξη του πολιτισμού. Και χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία να τεθούν στο τραπέζι σοβαρά και κρίσιμα ζητήματα.

Υποκύπτω στην πρόσκληση να θυμίσω μόνο μια πτυχή της πολιτικής αυτής.

Τα κονδύλια δηλαδή, που διατίθενται ετησίως στους μεγάλους κρατικούς πολιτιστικούς οργανισμούς.Στα Μουσεία, τα Κρατικά Θέατρα, την Εθνική Λυρική Σκηνή, στο "δικό" μας Φεστιβάλ Κινηματογράφου κλπ.

Ποσά δυσανάλογα μεγάλα σε σχέση με το παραγόμενο έργο, αφού με την πάροδο του χρόνου οι Οργανισμοί αυτοί κατάφεραν να αποκτήσουν χαρακτηριστικά ΔΕΚΟ, παρ όλες τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού του θεσμικού τους πλαισίου και να αυξάνουν το λειτουργικό τους κόστος εις βάρος του καθαρά καλλιτεχνικού έργου. Ουδείς ελέγχει ουσιαστικά εάν τα -τυπικά σχεδόν- υποβαλλόμενα ετήσια προγράμματα δραστηριοτήτων τους, έχουν οποιαδήποτε σχέση με τους θεσμικούς και καταστατικούς σκοπούς των οργανισμών αυτών -όποιοι κι άν είναι αυτοί- , πολύ δε περισσότερο ουδείς ελέγχει αν τηρήθηκαν τα προγράμματα αυτά. Στην πραγματικότητα έχουν διαμορφωθεί εντελώς ανεξέλεγκτα "προσωπικά πολιτιστικά τιμάρια", με ό,τι συνέπειες έχει αυτό.

Και καλά αν ένας Οργανισμός βρεθεί στα χέρια ενός έμπειρου, ανήσυχου και τολμηρού ανθρώπου.

Σε όλες τις άλλες και πιο συχνές περιπτώσεις τί γίνεται;

Αυτή η συζήτηση πάντως πρέπει κάποτε νά γίνει. Είναι καίριο το ζήτημα της χρηματοδότησης και υποστήριξης της καλλιτεχνικής δημιουργίας,όχι μόνο από το Κράτος, αλλά και την τοπική αυτοδιοίκηση, τα μεγάλα ευρωπαϊκά προγράματα, την ιδωτική πρωτοβουλία.

Θα τολμούσα να πω πως την στιγμή αυτή είναι το σημαντικώτερο πρόβλημα στον τομέα του πολιτισμού και της καλλιτεχνικής δημιουργίας.