ΥΦΑΝΕΤ Νο 4 - Διεργασίες στο παρασκήνιο, η Εθνική Τράπεζα στο προσκήνιο

Στα τέλη του 1992, οι συζητήσεις για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα είναι συχνές, έστω και ως έμμεση αναφορά, κάθε φορά που κάτι αρνητικό-συνήθως- συμβαίνει, οπότε γίνεται και ο αναμενόμενος συσχετισμός, με την πόλη που ετοιμάζεται- δήθεν- να διατελέσει και Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.

Αυτό συνέβη και με την εξαγγελία ίδρυσης στην Αθήνα Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, χωρίς καν υπαινιγμό για την Θεσσαλονίκη.

Δεν μας χωρίζουν και πολλά χρόνια από το 1986 και την Μπιενάλε των Νέων Καλλιτεχνών της Μεσογείου και τις προτάσεις για την ανάγκη ίδρυσης Μουσείων Σύγχρονης Τέχνης σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Και τις συζητήσεις που προκλήθηκαν από την σχετική Ημερίδα και τον απόηχό τους , τουλάχιστον σε εκείνη την μερίδα των ΜΜΕ και των πολιτών, που συνεχίζουν να παρακολουθούν με ενδιαφέρον τις εξελίξεις.

Σε μια αναφορά λοιπόν προς το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, με αφορμή ακριβώς αυτήν την εξαγγελία, ο συντάκτης της τόνιζε:

«Εν τούτοις το επίμονο αίτημά μας, εδώ και πολλά χρόνια,δεν χάνει την επικαιρότητά του. Πολύ περισσότερο τώρα,που η «Πολιτιστική Πρωτεύουσα» έρχεται με προσδοκίες και υποσχέσεις – αχ αυτές οι προσδοκίες και υποσχέσεις, πόσο ακριβά θα πληρωθούν !- για την λύση των προβλημάτων και των ελλείψεων στην πολιτιστική υποδομή και τους αντίστοιχους θεσμούς στην Θεσσαλονίκη.Και ακόμη περισσότερο τώρα, που το Δημοτικό Συμβούλιο ομόφωνα ενέκρινε την πρόταση ανέγερσης της νέας Δημοτικής Πινακοθήκης, το Μακεδονικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης εγκαινιάζει ένα μικρό Μουσείο στην ΔΕΘ, μοναδικής καλλιτεχνικής και ευρύτερα πολιτιστικής σημασίας και φυσικά ολοκληρώνεται με ταχείς (;) ρυθμούς το εντυπωσιακό Τελλόγλειο Ίδρυμα».

Και αφού πρότεινε να αρχίσει μια συζήτηση για τις επί μέρους πτυχές της ίδρυσης του Μουσείου, αναφέρθηκε και στο θέμα του χώρου:
«Ποιά λύση θα επιλεγεί για τις εγκαταστάσεις του Μουσείου, εφ όσον αποφασιστεί να προχωρήσει η ιδέα; Νέο κτίριο, ή αξιοποίηση υπάρχοντος κ.χ. ΑΛΑΤΙΝΙ, ΥΦΑΝΕΤ κλπ»;

Έτσι περίπου και πάλι με πρόκληση της Αθήνας, ξανάρχισε η αργόσυρτη συζήτηση για το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και αναγκαστικά και για την ΥΦΑΝΕΤ.

Αλλά όπως είπαμε,τα πράγματα προχωρούν αργά, όπως και σε όλα τα άλλα σαυτήν την πόλη, έχει άλλωστε πολλά σχετικά παγκόσμια ρεκόρ.


Τον Φεβρουάριο του 1993 ο τότε Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Μιχ. Βρανόπουλος εξαγγέλει αιφνιδιαστικά την «αξιοποίηση» του βιομηχανικού συγκροτήματος της ΥΦΑΝΕΤ , ιδιοκτησίας τη Εθνικής, -κατά την γνωστή διαδικασία των τραπεζικών χρεών,των πτωχεύσεων κλπ- στο οποίο προτείνει μεταξύ άλλων και την στέγαση της «Πινακοθήκης της Μακεδονίας»!..

Δεν σχολιάζω τα προφανή. Ότι δηλαδή επρόκειτο για μια καλοσερβιρισμένη πρόταση, που επιχειρούσε να απαντήσει ταυτόχρονα στο αίτημα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, τα οξυμένα πνεύματα για το «Μακεδονικό» κλπ, αλλά πίσω από αυτά στόχευε στην οικοπεδοποίηση ενός εξαιρετικού αστικού φιλέτου 11 στρεμμάτων,που όμως είχε χαρακτηριστεί διατηρητέο σύνολο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής και δεσμευτεί ως χώρος σχολικών δραστηριοτήτων.

Χρειαζόταν λοιπόν συμμαχίες στην Θεσσαλονίκη για να επιτύχει τους αποχαρακτηρισμούς , χωρίς τους οποίους τα σχέδιά του θα έμεναν στα χαρτιά.

Ταυτόχρονα το Υπουργείο Πολιτισμού ζητά από την «Πολιτιστική Πρωτεύουσα» προτάσεις για την αξιοποίηση της ΥΦΑΝΕΤ!...
Συμπαιγνία, ιδέες για το τότε «Πακέτο Ντελόρ»,μια ειλικρινής διαφορετική προσέγγιση; Άγνωστον.

Όπως τονιζόταν και σε μια σχετική πρόταση προς το Διοικητικό Συμβούλιο της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας», «Όπως και αν έχει όμως το θέμα, άνοιξε η αυλαία της μεγάλης πρόκλησης για τις δημιουργικές δυνάμεις της πόλης,τους αρχιτέκτονες,τους εικαστικούς καλλιτέχνες,τους αρμόδιους φορείς. Γιατί στην περίπτωση της ΥΦΑΝΕΤ, με τα διαίτερα χαρακτηριστικά, την μεγάλη έκταση, τα ιδιόρυθμα κτίσματα,την εύκολη κυκλοφοριακή προσέγγιση,συναντάμε την μοναδική- μέχρι την στιγμή αυτή- δυνατότητα για ένα σχεδιασμό ενός μεγάλου πολιτιστικού έργου, που μαζί με το Μέγαρο Μουσικής ,θα μπορούσαν να δικαιώσουν τον μεγάλο ευρωπαϊκό θεσμό, την πρόκληση και μοναδική ευκαιρία που αυτός περικλείει και επι τέλους μια πρόταση πράγματι ευρωπαϊκών διαστάσεων».

Το Διοικητικό Συμβούλιο της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας» έκρινε ότι όντως το ζήτημα ήταν και σοβαρό και επείγον και μέχρι τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου συζήτησε τις διάφορες πτυχές του σε τέσσερις τουλάχιστον συνεδριάσεις του.

Γιατί στο μεταξύ η Εθνική Τράπεζα με τις σχετικές υπηρεσίες της ξεκίνησε ένα σχεδιασμό πάνω στις ανακοινώσεις του Μιχ. Βρανόπουλου και η Θεσσαλονίκη φαινόταν να τρέχει και πάλι πίσω από τα γεγονότα.

Επί τέλους αποφασίζεται να γίνουν κάποια συγκεκριμένα και ουσιαστικά βήματα.
Να γνωστοποιηθεί στην Εθνική Τράπεζα η σαφής βούληση της Θεσσαλονίκη να στεγαστεί στην ΥΦΑΝΕΤ το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η απαίτηση συμμετοχής στην διαδικασία επιλογής των δραστηριοτήτων που θα στεγαστούν εκεί, η ανάθεση μελέτης χωροθέτησης των δραστηριοτήτων, η προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού κλπ.

Ο νέος Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Γεώργιος Μίρκος αντιλαμβάνεται ότι διαμορφώνεται στην Θεσσαλονίκη μια κινητικότητα γύρω από το ζήτημα της ΥΦΑΝΕΤ και έρχεται στην Θεσσαλονίκη να προλάβει τις εξελίξεις.

Πολύ πιθανόν να έχουν διατυπωθεί και νέες σκέψεις από την κυβέρνηση γι αυτό.

Όμως εδώ αρχίζει ένα άλλο ,ουσιαστικό πλέον, κεφάλαιο για το οποίο είναι ανάγκη να γίνουμε περισσότερο αναλυτικοί.