1997 - 2007 : Δέκα χρόνια από την "Πολιτιστική Πρωτεύουσα". Είναι αρκετά για μια νηφάλια αποτίμηση;

Με αφορμή σποραδικές αναφορές, σε κείμενα σχετικά με την Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα, ή περιστασιακές ιστορίες, κυρίως όμως με αφορμή την συμπλήρωση φέτος 10 χρόνων από το 1997, την χρονιά δηλαδή, που η Θεσσαλονίκη διετέλεσε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, κάποιοι θυμήθηκαν την Θεσσαλονίκη και την Πολιτιστική Πρωτεύουσα του 1997.

Η αναφορά στην Θεσσαλονίκη με αφορμή την Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα, περιελάμβανε συνήθως «συγκρίσεις», στα όρια του παράδοξου, αφού καμιά λογική σύγκριση δεν θα μπορούσε να σταθεί, είτε με κριτήριο τις εκδηλώσεις, είτε τα έργα υποδομής, τους θεσμούς, τις επιπτώσεις κλπ

Έτσι περιορίστηκαν στο να αναμασήσουν την γνωστή συνθηματολογία περί «χαμένης ευκαιρίας» ή το ακόμη γνωστότερο- ως χιλιοειπωμένο- , «μεγάλο φαγοπότι»…
Η πιο εκπληκτική όμως αναφορά ήταν εκείνη του Χρήστου Ροϊλού του Συντονιστή της «Πάτρας 2006» : Κανείς δεν θα θυμάται την Πάτρα, για τους ίδιους λόγους, που θυμούνται στην Ευρώπη την Θεσσαλονίκη».
Τι γελοίο, πολιτικάντικο και φτηνό άλλοθι για τον Συντονιστή μιας «ανύπαρκτης» όπως την χαρακτηρίζουν τα ΜΜΕ επιχείρησης.
Αναρωτιέμαι αν έχει την παραμικρή ιδέα για το πώς θυμούνται , αν θυμούνται, την Θεσσαλονίκη του 1997 στην Ευρώπη.

Και είμαι απολύτως βέβαιος, πως δεν έκανε τον κόπο να ανατρέξει στην επίσημη πολυσέλιδη έκθεση « European Cities and Capitals of Culture Study Prepared for the European Commission» ,που συνέταξε για τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – με ανάθεσή της- ο Robert Palmer και οι συνεργάτες του, τον Αύγουστο του 2004 και δημοσιεύεται ολόκληρη στην ιστοσελίδα του : http://www.palmer-rae-com , μια έκθεση 597 σελίδων σε δύο τόμους, με στοιχεία για τον θεσμό των Πολιτιστικών Πρωτευουσών, και ειδική αναλυτική αναφορά στις επί μέρους πόλεις που διετέλεσαν Πολιτιστική πρωτεύουσα ή φιλοξένησαν τον Πολιτιστικό Μήνα από το 1986 έως το 2003.

Στην Θεσσαλονίκη , που μας ενδιαφέρει εδώ ,η Έκθεση Palmer αφιερώνει 13 σελίδες με πλήρη αποτύπωση όλων των πτυχών, των στόχων, των δράσεων, των οικονομικών δεδομένων, των αποτελεσμάτων.

Ασφαλώς ούτε και εκείνοι, στους οποίους απευθύνθηκε η Παράλλαξη για ένα σχετικό αφιέρωμα στην !0ετία της Θεσσαλονίκης, δεν υποβλήθηκαν στον ίδιο κόπο., ώστε να έχουν και μια «αντικειμενική» και περισσότερο νηφάλια εικόνα ενός τρίτου υπ όψιν τους, πριν επιχειρήσουν την δική τους «αξιολόγηση».
Φοβούμαι πως δεν αφιέρωσαν καν κάποιο χρόνο να «δουν» με μια νέα ματιά και με την απόσταση του χρόνου, την μεγάλη- ούτως ή άλλως- εκείνη υπόθεση της Θεσσαλονίκης,.
Τα κείμενα έμοιαζαν να έχουν δραπετεύσει από το θολό κλίμα του 1997, οι ίδιοι άνθρωποι, η ίδια γραφή, το ίδιο λεξιλόγιο, οι ίδιες εμμονές. η ίδια αοριστολογία. Μια πεισματική εμμονή, στα όσα έγραψαν και τότε μέσα στο κλίμα των απίστευτων εντάσεων της εποχής.

Ο αγαπητός μου Γιώργος Μελίκης στην γνωστή του στήλη του «ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΥ» αφιέρωσε στα 10χρονα ένα σχόλιο, το οποίο κατέληξε ως εξής:
« Δέκα χρόνια μετά, σας ρωτώ: τι έχετε εισπράξει από κείνα τα πυροτεχνήματα και τις συναυλίες και «τα έργα πνοής και υποδομής» για την πόλη και τον πολιτισμό της:».

Προβληματίζομαι ειλικρινά, στην ίδια πόλη ζούμε; την ίδια γνώση και μνήμη διαθέτουμε;
Δηλαδή για να αναφερθώ σε μια μόνο πτυχή , σ αυτό που ονομάζει «έργα πνοής και υποδομής» θα αναρωτηθώ:

Η Θεσσαλονίκη προ του 1997, δεν είχε το Βασιλικό Θέατρο - επί τέλους μια ιδιόκτητη στέγη για το ΚΘΒΕ-, η υποβαθμισμένη Δυτική Θεσσαλονίκη, δεν είχε το Πολιτιστικό Συγκρότημα των Λαζαριστών, δεν υπήρχε Ολύμπιον ως ιδιόκτητη έδρα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, το Λιμάνι ήταν απροσπέλαστο χωρίς την παραμικρή υποψία ότι εκεί θα διαμορφωνόταν το συγκρότημα των πολιτιστικών κτιρίων και δράσεων, δεν λειτουργούσε το Τελλόγλειο, το θέατρο της ΕΜΣ κατέρρεε, τα διατηρητέα καταστρεφόταν και κανείς δεν έλπιζε ότι η Βίλλα Μπιάνκα θα σωζόταν και θα δίνονταν στους κατοίκους της πόλης, το κτίριο του Ερυθρού Σταυρού θα κοσμούσε την πόλη. 65 διατηρητέα στην Πάνω Πόλη θα σωζόταν και 15 από αυτά θα στέγαζαν ισάριθμες υπηρεσίες και πολιτιστικούς φορείς, η Αυλαία και το Άνετον είχαν εγκαταλειφθεί, και διασώθηκαν επίσης, το Μέγαρο Μουσικής ολοκληρώθηκε υπό την πίεση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, το Μ.Μ.Σ.Τ. ολοκληρώθηκε ,δεκάδες πολιτιστικά κέντρα, μουσεία, ωδεία, βιβλιοθήκες ανεγέρθηκαν στους περιφερειακούς Δήμους, μοναδικά έργα αναπλάσεων σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα εκτελέστηκαν, ένας τεράστιος αριθμός αρχαιολογικών έργων πραγματοποιήθηκε, δεκάδες εκδόσεις, κυκλοφόρησαν 100 ντοκιμαντέρ γυρίστηκαν 25 νέες μουσικές συνθέσεις ανατέθηκαν έργα Τέχνης αγοράστηκαν, συλλογές αποκτήθηκαν για τα νέα Μουσεία, Σύγχρονης Τέχνης, Φωτογραφίας, Κινηματογράφου, η Όπερα Θεσσαλονίκης επί τέλους ιδρύθηκε, το Μουσείο Ύδρευσης συστήθηκε και λειτουργεί.
Η πολιτιστική κληρονομιά της πόλης είδε επί τέλους έργα διάσωσης και ανάδειξης: Επταπύργιο, Ανάκτορα Γαλερίου, Ρωμαϊκή Αγορά, Μακεδονικός τάφος Φοίνικα,Γενή Τζαμί, Μπεζεστένι, Λουτρά Παράδεισος, και δεκάδες άλλα μικρά ή μεγαλύτερα αρχαιολογικά έργα και περίπατοι.

Δανείζομαι από την Έκθεση Palmer τα οικονομικά στοιχεία τα σχετικά με τα 310 έργα πολιτιστικής υποδομής, που εκτελέστηκαν μέχρι το 1997 (ως γνωστόν τα έργα συνεχίστηκαν σχεδόν και μέχρι το 2000, αυξάνοντας τα σχετικά κονδύλια)

1. Μεγάλα νέα κτίρια πολιτιστικής υποδομής δαπάνης 56.096.920 Ευρώ
2. Επέκταση, ανάπλαση, αποκατάσταση υπαρχόντων κτιρίων 59.106.480 Ευρώ.
3. Αναπλάσεις δημοσίων υπαίθριων χώρων 54.446.600 Ευρώ
4. Έργα πολιτιστικής υποδομής στους περιφ. Δήμους 18.469.895 Ευρώ
5. Έργα προβλήτας, Αγίου όρους, Αεροδρομίου κλπ 35.059.694 Ευρώ\

Δαπανήθηκαν δηλαδή για τα έργα υποδομής και τις αστικές αναπλάσεις συνολικά 232.639.809 ευρώ.

Αν λοιπόν υπάρχει κάποιος που δεν τα «βλέπει» αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν.

Και αν κάποιοι ξεχνούν τις εκδηλώσεις έναρξης στον Λευκό Πύργο και λήξης στο Παλέ ντε Σπορ, την συναυλία των U2, την Έκθεση των Θησαυρών του Αγίου Όρους, τον Καραβάτζιο,, τον Ροστρόποβιτς, τον Μπαρίσνικωφ, τους δεκάδες καλλιτέχνες και δημιουργούς διεθνούς κύρους, που αυτή η πόλη δεν φαίνεται δυστυχώς ότι θα μπορέσει ποτέ να τους ξαναδεί και να τους ξανακούσει, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συνέβησαν.

Λοιπόν
Θεωρώ πως πρέπει με κάποιο τρόπο να αποτυπωθεί κάπου, η πραγματικότητα και η αλήθεια για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Η Θεσσαλονίκη δικαιούται να αντικρύσει νηφάλια το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός στην ιστορία της, να αποτιμήσει την κληρονομιά του, να γευτεί την χαρά και την ικανοποίηση μιας μεγάλης στιγμής, ενώ ταυτόχρονα να καταγράψει με ψυχραιμία τα λάθη, τις αδυναμίες τις παραλείψεις, μικρές ή μεγάλες, να αξιολογήσει την κερκόπορτα από όπου μπήκαν οι δαίμονες της απληστίας, της αλαζονείας, της κενοδοξίας που δηλητηρίασαν και σκίασαν την λαμπρότερη γιορτή της.

Και ως συμβολή σ όλα αυτά, στο μέλλον και σταδιακά, θα παρουσιάσω αυτό εδώ το blog, πρώτα πρώτα την επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα και στην συνέχεια το σύνολο των πραγματικών στοιχείων και δεδομένων της όλης διοργάνωσης ,πλην του προγράμματος των έργων υποδομής, για τα οποία κυκλοφορεί μια πολύ συγκροτημένη και αναλυτική έκδοση.