Ανησυχούμε για το ιστορικό εμπορικό κέντρο. Εντάξει. Αλλά για πιο λόγο;

Η κρίση στο ιστορικό εμπορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού.

Μπορεί στην Τσιμισκή να μην μπορείς να κυκλοφορείς, τα στατιστικά όμως στοιχεία, δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για το πως εξελίχθηκαν τα πράγματα στην αγορά αυτή τα τελευταία χρόνια.

Κατέγραψα μερικές σκέψεις, έμμεσα μάλλον, με αφορμή την πρόταση του βουλευτή Κώστα Γκιουλέκα, που επιδιώκει να εξασφαλίσει θέσεις πάρκινγκ στην ΔΕΘ και το Λιμάνι, πιστεύοντας ότι κάτι τέτοιο θα ξαναφέρει τους αγοραστές στις αγορές του κέντρου.
Δεν είναι μόνο αφελής η σκέψη. Είναι, όπως πιστεύω, και γεμάτη κινδύνους.
Καθώς περιορίστηκα στην πρόταση και στο «κόκκινο πανί» των αυτοκινήτων, άφησα μια σειρά από παραμέτρους της κρίσης χωρίς να τις επισημάνω.

Δεν είναι φαινόμενο της Θεσσαλονίκης αυτό που συμβαίνει στο εμπορικό της κέντρο. Σχεδόν παντού στον κόσμο οι «εμπορικοί δρόμοι» συναντούν νέα δεδομένα, στα οποία άλλοτε αλλάζουν και επιβιώνουν και άλλοτε παραδίνονται και υποκύπτουν.

Δεν είναι βέβαια ίδια τα προβλήματα .

Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν πληροφορίες για τις ανησυχίες των Γάλλων, που βλέπουν την περίφημη Λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων, να αλλάζει δραματικά χαρακτήρα, όχι από την έλλειψη εμπορικής δραστηριότητας, αλλά από την έφοδο των μεγαθηρίων του διεθνούς εμπορίου, που εξοβελίζουν παραδοσιακές δραστηριότητες, όπως οι πασίγνωστοι κινηματογράφοι, τα μουσικά κλάμπ κλπ. Και παρεμβαίνουν ουσιαστικά και αποτελεσματικά, προσπαθώντας να διαφυλάξουν τον χαρακτήρα της, που παραμένει ένα από τα προσφιλή σημεία επίσκεψης τόσο των Γάλλων, όσο και των τουριστών. Σε 500.000 υπολογίζονται οι επισκέπτες της Λεωφόρου σε καθημερινή βάση.

Στην Αθήνα οι τελευταίες εμπορικές εξαγγελίες στον τομέα της διαμόρφωσης περιφερειακών εμπορικών κέντρων, προκαλούν κυριολεκτικά ανατριχίλα.
Στην Λεωφόρο Κηφισιάς προγραμματίζεται εμπορικό κέντρο έκτασης 20.000 τ.μ.
Στις εγκαταστάσεις του Ολυμπιακού Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης η εταιρία THE MALL ετοιμάζει εμπορικό κέντρο έκτασης 40.500 τ.μ. στην περιοχή Γιαλού Σπάτων μια άλλη εταιρία η Mc ARTHUR GLEN ετοιμάζεται ένα «εκπτωτικό χωριό» σε έκταση 25.000 τ.μ., στην περιοχή της Κάντζας η LSGIE ένα εμπορικό κέντρο σε έκταση 110.000 τ.μ. και η εταιρία ΜΠ. ΒΩΒΟΣ ένα άλλο στον Βοτανικό σε έκταση 65.000 τ. μ.

Προσθέστε τώρα και όλα εκείνα που υπάρχουν ήδη στην περιφέρεια και εύκολα νομίζω πως μπορεί κανείς να καταλήξει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα φαινόμενο των καιρών που ασφαλώς δε αντιμετωπίζεται με «λύσεις» ενός πάρκινγκ στην ΔΕΘ...

Την ίδια στιγμή επέρχεται μια ακόμη σημαντική αλλαγή.
Το Μετρό, που διέρχεται από όλο το μήκος της Εγνατίας, αλλάζει τα δεδομένα στον δρόμο αυτόν. Μπορεί να μην έχει γίνει ακόμη γνωστό, αλλά η κοινή λογική λέει δύο πράγματα. Πρώτον ότι η Εγνατία θα παύσει να είναι ο δεύτερης κατηγορίας εμπορικός δρόμος και δεύτερον θα αναζητούνται ήδη εναγωνίως μεγάλοι χώροι στους προγραμματισμένους σταθμούς του μετρό, για να φιλοξενήσουν μεγάλα εμπορικά καταστήματα.

Εάν λοιπόν θέλει κανείς να αντιμετωπίσει ουσιαστικά την κρίση πρέπει να αποδεχθεί μια πραγματικότητα. Να επανασχεδιάσει ενδεχομένως τις λειτουργίες του ιστορικού κέντρου. Να μελετήσει τα προηγούμενα άλλων πόλεων, που ήδη πέρασαν την κρίση αυτή και τις ανατροπές που επιφέρει η νέα αντίληψη οργάνωσης του εμπορίου και των αγορών.
Να σχεδιάσει με απλά λόγια ένα κέντρο για τον άνθρωπο, όχι για το αυτοκίνητο, το εμπόριο και το κέρδος.
Και προπαντός να αποφύγει το κακό προηγούμενο με την απόπειρα αναβίωσης που έγινε στα Λαδάδικα.
Γιατί εκεί « για αλλού ξεκινήσαμε και αλλού η ζωή μας πήγε» και τώρα θρηνούμε ταυτόχρονα την καταστροφή μιας ιστορικής αγοράς – ως εμπορικής δραστηριότητας και ως οικιστικού συνόλου- και την παρακμή μιας απρογραμμάτιστης και βουλιμικής επιδρομής του εύκολου και πρόσκαιρου κέρδους, ζήσαμε δηλαδή και το έγκλημα και την τιμωρία.

Και επειδή η Βαρκελώνη επανέρχεται συνεχώς στο προσκήνιο, κάθε φορά που η συζήτηση αναφέρεται στην επείγουσα ανάγκη στρατηγικού σχεδίου για την Θεσσαλονίκη, είναι νομίζω χρήσιμο να αναφερθώ στην πρόσφατη πρωτοβουλία του τομέα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής και του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. να προσκαλέσουν τον γνωστό αρχιτέκτονα Χοσέ Ατσεμπίγιο να μιλήσει με θέμα: «Στρατηγικές μελέτες και αστικές μεταμορφώσεις στην πόλη της Βαρκελώνης, 1981-2006».

Σημειώνω λοιπόν από το Δελτίο Τύπου των οργανωτών την εξής χαρακτηριστική παράγραφο:
«Τα επιτεύγματα στην πρωτεύουσα της Καταλονίας, βασισμένα στην τοπική πολεοδομική ιστορία και παράδοση που χρονολογείται από τα μέσα του 19ου αιώνα, είναι αποτέλεσμα βασικών προϋποθέσεων οργανωτικής και θεσμικής κυρίως φύσης, στρατηγικού και μακρόπνοου σχεδιασμού, πρωτότυπης ρεαλιστικής και αποτελεσματικής μεθοδολογίας καθώς και συλλογικής συναίνεσης. Είναι επίσης αποτέλεσμα μιας ορισμένης φιλοσοφικής αντίληψης και νοοτροπίας για τον χαρακτήρα του δημόσιου χώρου ως πρωταγωνιστή του σχεδιασμού ( η πόλη είναι ο δημόσιος χώρος της) και ως κοινού αγαθού. Όλα βασίζονται σε δύο καίριες προϋποθέσεις: τον συστηματικό σχεδιασμό και την τέχνη της λήψης των αποφάσεων».

Δηλαδή;

Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο από τα αυτονόητα