ΕΝΑΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ...Η άλλη πλευρά της ανάμειξης στα κοινά.

Τα τελευταία 17 και κάτι χρόνια, αναρωτήθηκα αρκετές φορές, αν «άξιζε τον κόπο» η πρόταση που κατέθεσα στο Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, στις 2 Απριλίου του 1990, με την οποία πρότεινα την υποψηφιότητα της Θεσσαλονίκης, για την ανάθεση του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Φυσικά το ερώτημα επανέρχεται κάθε φορά που τα δύο στερεότυπα «χαμένη ευκαιρία» και «μεγάλο φαγοπότι», που επίμονα συνοδεύουν κάθε αναφορά στην Θεσσαλονίκη του 1997, κυρίως από τα έντυπα του κέντρου, επανέρχονται στο προσκήνιο, με αφορμή κάποια καινούργια «ιστορία».

Και επειδή οι ιστορίες αυτές, είναι κατά κανόνα οδυνηρές, ξανανοίγουν πληγές, υπηρετούν τις εντυπώσεις, παρά την αλήθεια, το ερώτημα «άξιζε τον κόπο» γίνεται «άξιζε τόσες θλίψεις, στενοχώριες και προσβολές η υπόθεση εκείνη;»

Τι μπορείς να απαντήσεις στο ερώτημα αυτό;
Γυρίζω το βλέμμα στην πόλη του 1990 και στην σημερινή, βλέπω τις τεράστιες διαφορές της ,προσπαθώ να πείσω τον εαυτό μου, πως ίσως έπρεπε να θυσιαστούν πολλά στον βωμό αυτών των αλλαγών..

Εκείνη η «χαμένη ευκαιρία» παρέδωσε το Ολύμπιον, ως ιδιοκτησία και τους χώρους του πρώτου προβλήτα του Λιμανιού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, για να στέκεται σήμερα απέναντι στο κοινό του και στους προσκεκλημένους του από τον κόσμο, με αυτοπεποίθηση, με επάρκεια, με προσωπικότητα.

Παρέδωσε στο ΚΘΒΕ την πρώτη ιδιόκτητη στέγη του στο υπερσύγχρονο Βασιλικό Θέατρο, ύστερα από 40 ολόκληρα χρόνια , το ανακαινισμένο θέατρο της Ε.Μ.Σ. τους δύο θεατρικούς χώρους στους Λαζαριστές, το ανακαινισμένο Θέατρο Δάσους και το νέο μεγάλο Θέατρο Γης..
Ολοκλήρωσε τα έργα στο Τελλόγλειο και το εγκαινίασε.

Ενίσχυσε την πρώτη μεγάλη επέκταση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Ανάπλασε το συγκρότημα των Λαζαριστών, και παρέδωσε στέγη στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στην Κ.Ο.Θ. στο ΚΘΒΕ και την Δραματική Σχολή του, στο Κέντρο Πολιτισμού της Νομαρχίας, διαμορφώνοντας παράλληλα και το θεσμικό σχήμα που το λειτουργεί, το συντηρεί, και το εμπλουτίζει με εκδηλώσεις, αλλάζοντας ουσιαστικά τον πολιτιστικό και κοινωνικό χάρτη της Δυτικής Θεσσαλονίκης.

Έδωσε στέγη σε δεκάδες φορείς, στα διατηρητέα της Πάνω Πόλης, που αγόρασε και επισκεύασε.

Έκανε πραγματικότητα τα αιτήματα δεκαετιών της πόλης και των φορέων της, ιδρύοντας την Όπερα Θεσσαλονίκης, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μουσεία Φωτογραφίας και Κινηματογράφου, τα οποία αφού στέγασε, ενίσχυσε στην συνέχεια με τις πολύτιμες συλλογές Κωστάκη, Μπουασσονά, Γιγαντοαφισών του Κινηματογράφου, κινηματογραφικά και φωτογραφικά αρχεία.

Τα έργα που δεν φαίνονται άμεσα είναι όμως εξ ίσου σημαντικά, είναι τα δεκάδες, πολιτιστικά κέντρα, θέατρα, βιβλιοθήκες και θεσμοί που κοσμούν τώρα τους περιφερειακούς Δήμους, και φυσικά τα πολλά έργα ανάπλασης σε ολόκληρο το πολεοδομικό συγκρότημα.
Είναι αρκετά αυτά είναι αρκετή η πολιτιστική αναγνωρισιμότητα της πόλης, για να αντισταθμίσουν την οδύνη;

Φυσικά και δεν είναι.
Γιατί αυτά είναι «απρόσωπα» δεν έχουν πατέρα, δεν τον φωτογραφίζουν. Αντίθετα με τις κατά καιρούς «αποκαλύψεις», που προσωποποιούνται στους διαχειριστές συλλογικά και δεν επιμερίζονται, δεν ελέγχονται.

Τα σημειώνω όλα αυτά με αφορμή το πρόσφατο δημοσίευμα στην Εφημερίδα ΠΑΡΟΝ, με τίτλο -τί άλλο;- «ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΓΟΠΟΤΙ» ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 97, όπου με αφορμή μια Έκθεση διαχειριστικού ελέγχου, που συνετάγη μετά από εντολή του τότε υφυπ. Πέτρου Τατούλη, παρατίθεται ένα «πολιτικό» κείμενο, προφανώς συντεταγμένο από πολιτικό στέλεχος και όχι δημοσιογράφο ερμηνεύονται ως σκάνδαλα τα πάντα, ακόμη και η σύσταση του ΟΠΠΕΘ ως Ανώνυμη Εταιρία, που σχεδιάστηκε κατά τον ανώνυμο συντάκτη, με τρόπο ώστε να καλύπτονται όλες οι παρανομίες, που επρόκειτο να επιχειρηθούν. Και ελάχιστη γνώση των πραγματικών στοιχείων αν είχαν, δεν θα έκαναν ποτέ την σύνδεση αυτήν.
Νομίζω λοιπόν πως θα ήταν χρήσιμη μια πρώτη «αξιολόγηση» του δημοσιεύματος.

1. Η εισαγωγή, που παραπέμπει στην γνωστή δήλωση του Κ.Μητσοτάκη ότι «σε δέκα χρόνια θα έχει ξεχαστεί η ιστορία της Μακεδονίας», είναι από μόνη της χαρακτηριστική.

2. Μια «δήθεν ανώνυμη εταιρία θα εκτελούσε έργα με δημόσιο χρήμα χωρίς μηχανισμούς ελέγχου κλπ»
Όντως το κεντρικό πρόβλημα, που αντιμετώπιζε η Πολιτιστική, αφορούσε αφ ενός την επείγουσα ανάγκη να διαμορφωθούν οι χώροι υποδοχής των εκδηλώσεων και ταυτόχρονα η επίλυση των χρόνιων προβλημάτων της πόλης σχετικά με την πολιτιστική υποδομή της, αφ ετέρου η πλήρης ανυπαρξία διοικητικής και τεχνικής υποδομής, τουλάχιστον στην έκταση και την επάρκεια των αναγκών που απαιτούσε ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα έργων.

Να μην ξεχνάμε πως στην διαδρομή και αξιοποιώντας η κυβέρνηση ακριβώς τον προνομιακό χαρακτήρα της Α.Ε. της ανέθεσε και έργα ανάπτυξης της πόλης, όπως η επέκταση του Αεροδρομίου Μακεδονία, διανοίξεις, αναπλάσεις κλπ

Η λύση μετά από πολλούς προβληματισμούς, φάνηκε με την επιλογή να εκτελέσει τα έργα ο Οργανισμός Ρυθμιστικού, αφού ο κύριος χρηματοδότης ήταν το ΥΠΕΧΩΔΕ και ο ΟΡΘ εποπτευόταν από αυτόν. Χρειάστηκαν περισσότερο από έξη μήνες μελετών και ερευνών μεταξύ νομικών και μηχανικών του ΟΡΘ, του ΥΠΕΧΩΔΕ και της Πολιτιστικής, για να καταλήξουν στην σύνταξη μιας Προγραμματικής Σύμβασης, που θα ανέθετε το έργο στον ΟΡΘ

Η σύμβαση υπογράφτηκε με επίσημη τελετή και ανακούφιση αφού ο χρόνος πίεζε πλέον αφόρητα.
Και δεν χρειάστηκαν παρά λίγες ημέρες, για να αποκαλυφθεί ότι ο ΟΡΘ εκ του ιδρυτικού του Νόμου, μόνο μελέτες μπορεί να συντάσσει, όχι όμως και να εκτελεί έργα!..
Το να επιχειρήσει πλέον η Πολιτιστική να συγκροτήσει δική της τεχνική υπηρεσία, ικανή να ανταποκριθεί σε ένα τόσο σύνθετο έργο, φάνηκε πως δεν είχε την παραμικρή ελπίδα.

3. Με την σύμφωνη γνώμη της κυβέρνησης, επιλέχθηκε το σύστημα του Τεχνικού Συμβούλου, της ανάδειξης δηλαδή συγκροτημένων τεχνικών γραφείων, που θα ανελάμβαναν το έργο αυτό.
Πέρασαν μερικοί ακόμη μήνες μέχρις ότου διατυπωθούν οι όροι της σχετικής προκήρυξης και η σύμβαση ανάθεσης του έργου…
Σκέφτομαι συχνά την ιστορία εκείνη..Την αμηχανία μας, τους φόβους μας, την παντελή άγνοια των τεχνικών δεδομένων, της σχετικής νομοθεσίας, των κανόνων της αγοράς, και με ευγνωμοσύνη θυμούμαι,τον μόνο «εσωτερικό» τεχνικό σύμβουλο, στον οποίο καταφεύγαμε για να έχουμε μια στοιχειώδη δυνατότητα ελέγχου. Το έργο της εποπτείας ουσιαστικά ανατέθηκε στην Επιτροπή Τεχνικών έργων του Διοικ. Συμβουλίου, στο οποίο μετείχαν γνωστοί, έμπειροι τεχνικοί και δημοτικοί παράγοντες.
Τι λοιπόν επισημαίνει η Έκθεση, που προσδιορίζει τις «αδυναμίες» και τις «παραλείψεις», δεν γνωρίζει ή δεν κατανοεί ούτε και ο συντάκτης, του δημοσιεύματος, παρ όλα αυτά τα θεωρεί σκάνδαλα ολκής..
Σκάνδαλα θεωρεί και τις αγωγές των Τεχνικών Συμβούλων για την καταβολή των αμοιβών τους…

4. Μια αναφορά, όμως μου προκαλεί εντύπωση, παρ όλο που την πληροφορήθηκα εδώ και καιρό. Δεν έχουν ανευρεθεί τα υπογραμμένα πρακτικά του Συμβουλίου Εκκαθάρισης!..
Από το Συμβούλιο Εκκαθάρισης αποχώρησα τον Οκτώβριο του 2000, κάτω από συνθήκες, στις οποίες δεν έχει νόημα μια αναφορά τώρα.
Μέχρι την συνεδρίαση εκείνη, και κάτω από την αυστηρή εποπτεία του προέδρου του Συμβουλίου Εκκαθάρισης, Αντιπροέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και σημερινού Προέδρου του Γεωργίου Κούρτη, τα πρακτικά συντάσσονταν, διορθώνονταν καθαρογράφονταν και υπογράφονταν πάντοτε πριν από κάθε επόμενη συνεδρίαση. Γιατί, για ποιο λόγο, ποιος είχε συμφέρον να τα εξαφανίσει; Στα αντίγραφα των 46 συνεδριάσεων που μετείχα και έχω στην διάθεσή μου, όπως και το νέο Συμβούλιο Εκκαθάρισης, και των οποίων κάνει χρήση, δεν έχω διαπιστώσει το παραμικρό που θα μπορούσε να προκαλέσει ένα ενδιαφέρον «εξαφάνισης». Και αν για όλα αυτά τα χρόνια ποτέ δεν σκέφτηκα να προσφύγω στην δικαιοσύνη, αυτό το περιστατικό, ίσως να με οδηγήσει στον δρόμο αυτόν.

5. Η τωρινή μας διαφορά με το παρόν Συμβούλιο Εκκαθάρισης, σχετικά με τις αμοιβές των εκκαθαριστών.
Η αμοιβές των εκκαθαριστών, κατά την ισχύουσα Νομοθεσία, προσδιορίζονται, είτε από τον έχοντα την ευθύνη διορισμού τους, είτε με απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου, στο οποίο προσφεύγει ο ενδιαφερόμενος εκκαθαριστής και το οποίο καθορίζει την αμοιβή με βάση της «εκκαθαρισθείσα» αξία.
Στην σχετική υπουργική απόφαση διορισμού του Συμβουλίου Εκκαθάρισης είχε παραληφθεί η σχετική ρύθμιση. Αυτό υποχρέωσε το Συμβούλιο να ζητήσει την εκ των υστέρων σχετική ρύθμιση.

6. Θα κάνω εδώ μια μικρή παρένθεση.
Με αφορά προσωπικά, ως εκκαθαριστή του συνόλου των δράσεων και των υποχρεώσεων της μεγάλης Έκθεσης των Θησαυρών του Αγίου Όρους.
Γράφεται συχνά πως ελεγκτές και ελεγχόμενοι ήταν τα ίδια πρόσωπα, ως και εάν η εκκαθάριση είχε βασικό της στόχο να ελέγξει το Διοικητικό Συμβούλιο της Πολιτιστικής.
Τον έλεγχο εκείνο, τυπικό ουσιαστικό και δικαστικό σε επίπεδο μάλιστα της Ολομέλειας του Συμβουλίου Εφετών τον είχαν ήδη πραγματοποιήσει.
Το αντικείμενο του ελέγχου ήταν η καταγραφή της περιουσίας, του κληροδοτήματος που άφηνε η Έκθεση, τις εκδόσεις, τα πνευματικά δικαιώματα, τον εξοπλισμό, που εγκαταστάθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο, ο προσδιορισμός των απαιτήσεων έναντι των τρίτων και η διεκδίκηση τους, η πλήρης αποτύπωση των έναντι τρίτων υποχρεώσεων και ο έλεγχος της νομιμότητάς τους.
Στην περίπτωση της Έκθεσης των Θησαυρών, τα πράγματα ήταν ακόμη πιο περίπλοκα, αφού η Έκθεση λειτούργησε και κατά την διάρκεια της εκκαθάρισης και ουσιαστικά ολοκληρώθηκε με την επιστροφή των 1.300 κειμηλίων στα Μοναστήρια μέσα στο πρώτο εξάμηνο της εκκαθάρισης, Αυτό σήμαινε ότι ουσιαστικά όλη η προσοχή μας κατευθυνόταν στην αντιμετώπιση των δεκάδων καθημερινών λειτουργικών και άλλων προβλημάτων, που προκαλούσε η λειτουργία μιας Έκθεσης, που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον 735.000 επισκεπτών οπό την Ελλάδα και το εξωτερικό και στο οποίο εμπλέκονταν η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, το ΥΠΠΟ, οι φύλακες του Μουσείου με τις απαιτήσεις και τα νόμιμα δικαιώματα τους, ο σχολαστικός καθημερινός έλεγχος της κατάστασης των κειμηλίων και ταυτόχρονα Η πορεία των έργων που πραγματοποιούνταν στα Μοναστήρια, οι εκδόσεις τους τα συνέδρια κλπ αφού όλα αυτά αποτελούσαν μέρος του όλους προγράμματος.
Η αναγκαία παρουσία μας εκεί ξεκινούσε στις 6.30 το πρωί και τελείωνε μόνο με το κλείσιμο της Έκθεσης στις 8 το βράδυ.
Επρόκειτο δηλαδή για πλήρη και αποκλειστική απασχόληση.
Αυτό και μόνο επέβαλε την ρύθμιση των αμοιβών .το ταχύτερο δυνατόν. Δέκα τέσσερις σχετικές παραστάσεις έγιναν για το θέμα αυτό, στους εποπτεύοντες υπουργούς, ακόμη και στο Γραφείο του κ. Πρωθυπουργού και τελικά και μέχρι την αλλαγή του 2004 καμιά σχετική απόφαση δεν λήφθηκε. Μπροστά στην εκκρεμότητα αυτήν το Συμβούλιο Εκκαθάρισης αποφάσισε να καθορίσει την λύση προκαταβολών έναντι. Την απόφαση αυτήν έθεσε επίσης υπ όψιν των εποπτευόντων υπουργών και πάλι χωρίς ανταπόκριση.
Παρέμεινε λοιπόν σε εκκρεμότητα η υπουργική απόφαση, που θα οριστικοποιούσε το ύψος των αμοιβών των εκκαθαριστών.
Είχε αποκλειστεί ο δρόμος του δικαστηρίου, καθώς θεωρήθηκε πως ήταν ανάρμοστο να στραφούμε κατά της Πολιτιστικής και να ζητήσουμε να προσδιοριστεί δικαστικά η αμοιβή, μια και ποτέ δεν υπήρξε οποιαδήποτε άρνηση εκ μέρους των κυβερνητικών παραγόντων να ρυθμίσουν, την εκκρεμότητα.

7. Το νέο Συμβούλιο Εκκαθάρισης, που διόρισε ο Υφυπ. Πέτρος Τατούλης, δεν αμφισβήτησε την νομιμότητά εκείνης της απόφασης. Δεν ζήτησε από την εποπτεύουσα αρχή να καθορίσει την αποζημίωση και έτσι να κινηθεί μια διαδικασία εκκαθάρισης της εκκρεμότητας. Αμφισβήτησε την εφαρμογή της. Ερμήνευσε αυτό «αυθεντικά» την βούληση του προηγούμενου Συμβουλίου, ότι δηλαδή τα καταβληθέντα ποσά, έπρεπε να θεωρηθούν μικτά και όχι καθαρές εισπράξεις και συνεπώς οι καταβληθέντες φόροι εισοδήματος κλπ έπρεπε να επιστραφούν τώρα.
Όλη αυτή η ιστορία, πήρε διαστάσεις απίστευτες, ενώ επρόκειτο για μιας διαφορά την οποία τελικά θα κρίνουν τα αστικά δικαστήρια.
Εάν η πραγματική βούληση εκείνου του Συμβουλίου ήταν όντως αυτή, τίποτε δεν εμπόδιζε το Συμβούλιο να την αλλάξει να την μετατρέψει δηλαδή σε μικτές αποδοχές, ώστε να εισπράττονται τα ποσά που είχαν προσδιοριστεί. Κανένας, δεν έκανε σχετική αναφορά. Ούτε η Διεύθυνση Οικονομικών, ούτε το Λογιστήριο, κανένας δεν σκέφτηκε το ενδεχόμενο αυτό.
Και τελικά δεν εφαρμόστηκε σκόπιμα μια απόφαση τρίτων. Ώστε να θεωρηθεί ότι επιχειρήθηκε παράνομη είσπραξη ποσών πέραν των δικαιουμένων.
Θα περιμένω συνεπώς την απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου, θα κάνω χρήση όλων των δυνατοτήτων που μου προσφέρει η Δικαιοσύνη ,για να αποδείξω τουλάχιστον την παντελή απουσία μιας εσκεμμένης ενέργειας και φυσικά θα την εκτελέσω οποιαδήποτε κι αν είναι η απόφαση αυτή.

8. Δεν θα επιμένω στις υπόλοιπες αναφορές του δημοσιεύματος, ότι δηλαδή δεν βρέθηκαν συμβάσεις, δεν εγκρίθηκαν πληρωμές από τα αρμόδια όργανα, πρώτον γιατί είναι καθαρά διοικητικές πράξεις που δεν αφορούν το Συμβούλιο της Πολιτιστικής , ή το Συμβούλιο Εκκαθάρισης, και δεύτερον γιατί δεν έχω την παραμικρή ενημέρωση περί τίνος πρόκειται. Γιατί όπως και στις αγωγές που κατατέθηκαν για τις αποζημιώσεις, ουδείς μας κάλεσε να μας ρωτήσει, να ζητήσει διευκρινίσεις, ή απαντήσεις, να θέσει υπ όψον μας τα στοιχεία του ελέγχου.

9. Και κάποιες γενικότερες σκέψεις τώρα:
Όταν ο Πέτρος Τατούλης ανέλαβε την υπόθεση της εκκαθάρισης του ΟΠΠΕΘ 97, θεώρησε σκάνδαλο διαστάσεων, ότι επί τέσσερα χρόνια η εκκαθάριση διαιωνίζεται και δεν κλείνει και καθόρισε ο ίδιος ότι η υπόθεση αυτή θα κλείσει μέχρι το τέλος του 2004…
Σήμερα τέσσερα χρόνια μετά, στο τέλος του 2008, δεν γίνεται καν μνεία για «λήξη» της εκκαθάρισης. Για ένα και απλό λόγο. Λήξη δεν μπορεί να προκύψει εάν δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των τρίτων. Μπορεί βέβαια να τις μεταβιβάσει στον κύριο της μόνης μετοχής της ΑΕ, που είναι το Υπουργείο Οικονομικών, αλλά τότε αναβιώνει τις απαιτήσεις επί της ουσίας, τις κάνει απαιτητές και καταβλητέες άμεσα, ενώ τώρα παραμένουν διεκδικήσεις έναντι μιας ΑΕ, που δεν έχει περιουσία, πόρους κλπ.
Αφού λοιπόν δεν πέτυχε τον ένα και μόνο στόχο του αναζητεί τώρα διαφυγές, βλέπει σκάνδαλα και εντάσσει στο εσωκομματικό παιχνίδι που παίζεται την περίοδο αυτήν στην Ν.Δ. και την «ικανοποίησή « του για τα αποκαλυφθέντα σκάνδαλα. Αν θα του δοθεί ως λεία και ικανοποίηση μια πολιτικάντη κίνηση «όλα στο εισαγγελέα» με την γνωστή κατάληξη, αυτό θα κριθεί προσεχώς.
Ξαναδιαβάζω το κείμενο στο ΠΑΡΟΝ και εκπλήσσομαι και πάλι.
Το μισό και παραπάνω κείμενο αποτελείται από χαρακτηρισμούς, επίθετα, σκανδαλολογία, διαστρέβλωση και παρερμηνεία γεγονότων. Έχω παρακολουθήσει δεκάδες «σκανδαλολογικά» κείμενα για το «μεγάλο φαγοπότι», αυτό ξεπερνά κατά πολύ και τα χειρότερα.

10. Αναρωτιέμαι.
Τώρα μετά όλες αυτές τις περιπέτειες και τις ταλαιπωρίες και με γνώσει των όσων ακολούθησαν, θα παρέμενα στο εγχείρημα, αγωνιζόμενος να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο η μοναδική όντως εκείνη ευκαιρία;
Μάλλον όχι. Σίγουρα όχι. Τα χρόνια έχουν περάσει, οι αντοχές έχουν μειωθεί, οι ευαισθησίες έχουν αυξηθεί και κυρίως κανένας, μα κανένας, δεν θα μπορούσε να διανοηθεί πως θα μπορούσε να ξαναζήσει αυτόν τον εφιάλτη του καταιγισμού των καταγγελιών, των πολιτικών παιχνιδιών, της σύγκρουσης των εργοληπτικών, των επαγγελματικών, των καλλιτεχνικών ,των τοπικών συμφερόντων, των κομματικών σκοπιμοτήτων, των προσωπικών φιλοδοξιών και επιδιώξεων.
Σίγουρα όχι….

Υ.Γ.
Υπόσχομαι πως αυτό δεν θα ξανασυμβεί. Θα μάθω τον τρόπο να παραπέμπω στα μεγάλα κείμενα, για όσους θα έχουν το ενδιαφέρον να ασχοληθούν περισσότερο..