24 ΜΑΡΤΙΟΥ 1999. Μια μαύρη σελίδα στην νεώτερη ιστορία της Ευρώπης.

Με αφορμή την αλόγιστη και καταδικαστέα πολιτική του καθεστώτος Μιλόσεβιτς στο Κόσσοβο, μια πολιτική βίας, που έφερε στο προσκήνιο εθνικά μίση και οδήγησε σε πράξεις γενοκτονίας, το ΝΑΤΟ ξεκινά τoν απηνή βομβαρδισμό της Σερβίας, κατά παράβαση όλων των διεθνών κανόνων και της διεθνούς νομιμότητας.

Η πολεμική αυτή πράξη δεν έχει το προηγούμενό της στην μεταπολεμική Ευρώπη. Μια ευρωπαϊκή χώρα δέχεται την επίθεση των ισχυρότερων πολεμικών μηχανών της εποχής, καταστρέφεται συστηματικά και με κυνικό τρόπο, ώστε να υποκύψει στον εκβιασμό και να παραδοθεί.

Σήμερα πληροφορούμαστε τα αποτελέσματα εκείνης της επιδρομής.

Κατά την διάρκεια των βομβαρδισμών που διήρκεσαν 78 ημέρες, σκοτώθηκαν 1.002 Σέρβοι αστυνομικοί και στρατιώτες, περίπου 2.500 άμαχοι πολίτες, μεταξύ των οποίων και 89 παιδιά.

Οι στρατιωτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ πραγματοποίησαν 2.300 επιδρομές πλήττοντας 995 στόχους, με 1.150 αεροσκάφη που εκτόξευσαν 1.300 πυραύλους και 36.000 βόμβες διασποράς, καθώς και βλήματα που περιείχαν απεμπλουτισμένο ουράνιο.

Τα αποτελέσματα των βομβαρδισμών αυτών;

Καταστράφηκαν τα περισσότερα αεροδρόμια της χώρας, 54 γέφυρες, 148 κτίρια, δεκάδες εργοστάσια, τα διυλιστήρια στο Πάντσεβο και το Νόβι Σαντ και τέθηκε εκτός λειτουργίας το 1/3 του συστήματος παραγωγής και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος. Καταστράφηκαν, ή υπέστησαν μεγάλες ζημίες 300 σχολεία, νοσοκομεία και δημόσια κτίρια, 176 μνημεία πολιτισμού από τα οποία τα 23 ήταν μεσαιωνικά μοναστήρια.

Μια χώρα, ένας λαός τιμωρείται για την συμπεριφορά της πολιτικής του ηγεσίας, γεγονός πρωτοφανές, συγκλονιστικό για τα δεδομένα και την ανθρωπιστική παράδοση της Ευρώπης.
Την εποχή εκείνη προήδρευα στο Διοικητικό Συμβούλιο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Και όπως έπραξε το σύνολο σχεδόν των φορέων, των οργανισμών, αλλά και των πολιτών στην χώρα, πήρα την πρωτοβουλία να απευθυνθώ στους ομολόγους μας στα Θέατρα της Ευρώπης και να ζητήσω να υψώσουμε φωνή διαμαρτυρίας για την πρωτοφανή αυτή παραβίαση κάθε ανθρωπιστικής αρχής και την καταστροφή των υποδομών και των μνημείων του πολιτισμού.

Παραθέτω εδώ την επιστολή που έστειλα σε 42 θέατρα της Ευρώπης.

Αγαπητέ κύριε Συνάδελφε
Αποφάσισα να σας απευθύνω αυτήν την έκκληση, όταν διαπίστωσα με έκπληξη ότι οι διεθνείς οργανισμοί για την προβολή και την προστασία:

Της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης
Των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας
Του περιβάλλοντος φυσικού και τεχνητού

δηλαδή όλων όσων αποτελούν την ουσία και τα βασικά στοιχεία του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, παρακολουθούν είτε αδιάφορα, είτε αμήχανα αυτά που συντελούνται, όχι στον τρίτο κόσμο, όπως συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια, αλλά στην καρδιά της Ευρώπης.

Πιστεύω να συμφωνήσετε μαζί μου, ότι θα μπορούσε να θεωρηθεί ως εφιάλτης η εικόνα του ανηλεούς βομβαρδισμού μιας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας στο τέλος του αιώνα.

Ότι λίγα μόλις χρόνια πριν θα ξεπερνούσε την πιο διεστραμμένη φαντασία το ενδεχόμενο της καταστροφής από βομβαρδισμούς στο όνομα των ανθρωπιστικών αρχών, δημοσίων κτιρίων, γεφυρών επικοινωνίας, βιομηχανικών εγκαταστάσεων, κέντρων ενημέρωσης και επικοινωνίας.

Ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν οποιεσδήποτε δικαιολογίες για την πρωτοφανή οικολογική καταστροφή που προκαλείται με την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας και των ποταμών και θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τους κατοίκους των περιοχών της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων

Είναι απίστευτος εφιάλτης, μοναδικά ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία ιδιαίτερης σημασίας και μοναδικής αξίας από τα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, να έχουν υποστεί ανεπανόρθωτες καταστροφές.

Και ακόμη αθώοι, άμαχοι πολίτες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά από όλες τις πλευρές, να πεθαίνουν να εκδιώκονται από τις πατρογονικές τους εστίες, να υφίστανται τα δεινά της προσφυγιάς, να χάνουν περιουσίες, εργασίες, την στέγη τους και να περιέρχονται στην πιο οδυνηρή θέση, να αγωνίζονται απλώς να επιβιώσουν βιολογικά.

Αυτός ο ακήρυκτος πόλεμος μοιάζει σε πολλά με τον μεγάλο πόλεμο που έσπειρε την καταστροφή στην Ευρώπη, ώστε να μην μπορούμε να συλλάβουμε, ούτε την πραγματικότητά του, ούτε τις δικαιολογίες του, ούτε όλες τις συνέπειές του.

Μένει σε μας, σε όλους μας, και ιδιαίτερα στα πνευματικά ιδρύματα της Ευρώπης, να υψώσουμε μια φωνή διαμαρτυρίας, να ζητήσουμε την διακοπή των πολεμικών επιχειρήσεων και της καταστροφής των έργων του ανθρώπινου μόχθου και του πολιτισμού, την προστασία των στοιχειωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, την εξασφάλιση του δικαιώματος στην πατρογονική κατοικία, την ζωή, την γλώσσα και την θρησκεία.

Να εμποδίσουμε αυτή την μελανή κηλίδα στην ιστορία της Ευρώπης, να επεκταθεί και να αναπτυχθεί και να σηματοδοτήσει την λήξη αυτού του αιώνα».

Στην επιστολή μου εκείνη απάντησαν με συγκινητικό τρόπο το Εθνικό Θέατρο ου Βελιγραδίου, τονίζοντας μεταξύ άλλων πως τρεις ημέρες μετά την έναρξη των βομβαρδισμών στις 27 Μαρτίου, την παγκόσμια ημέρα του θεάτρου, λειτουργούσαν και οι τρεις σκηνές, με τις αίθουσες πλήρεις κόσμου,το «Teatro de la Abadia Madrid”, το “teatre Iliure» της Βαρκελώνης, η «ARENA del SOLE της Μπολώνια, εκφράζοντας την αλληλεγγύη τους και την ανάγκη κινητοποίησης όλων των πνευματικών δυνάμεων για την διακοπή των βομβαρδισμών.

Ο Guillem- Jordi Graellis, Διευθυντής του «teatre Iliure» της Βαρκελώνης τόνισε στην απάντησή του:

«Το Συμβούλιο του Θεάτρου με παρεκάλεσε να σας απαντήσω αμέσως για να τονίσω ότι και εμείς μετέχουμε στα συναισθήματα που εκφράζετε στην επιστολή σας καθώς και την αδυναμία, που νοιώθουμε μπροστά σε μια τόσο φρικτή κατάσταση» και να με ενημερώσει πως στην διάρκεια της τελευταίας ολομέλειας της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης στην Ταορμίνα της Ιταλίας, όπου τέθηκε το θέμα της επιστολής μου, αποφασίστηκε να κυκλοφορήσει μεταξύ των μελών ένα κείμενο «με ελπίδα και αποφασιστικότητα» με σχόλια και διάφορες πρωτοβουλίες, που επρόκειτο να λάβουν τα θέατρα.

Σκέφτηκα να τιμήσω με αυτόν τον τρόπο την σημερινή επέτειο, τονίζοντας με έμφαση πως τόσο οι λαοί όσο και η πνευματική ηγεσία της Ευρώπης, αποδέχτηκαν το έγκλημα εκείνο κατά μιας ευρωπαϊκής χώρας, με αδιαφορία σχεδόν, ή πάντως χωρίς να δείξουν την αναμενόμενη τόλμη και να λάβουν τις πρωτοβουλίες, που το γεγονός επέβαλε.

Οι λόγοι πολλοί και όχι της στιγμής.

Και να μην λησμονούν οι «ρεαλιστές», πως τις συνέπειες του παράλογου εκείνου πολέμου, συνεχίζουν να ταλαιπωρούν και σήμερα τα Βαλκάνια και φυσικά και την χώρα μας.