Η Έκθεση «Βλέποντας με τα μάτια του Πικάσο».
Άλλη μια αφορμή, δυστυχώς, να προβάλουμε ένα συντηρητικό, αποκρουστικό πρόσωπο για την Θεσσαλονίκη…

Αυτή η ιστορία της απαγόρευσης των επισκέψεων μαθητών στην έκθεση του Τελλογλείου « Βλέποντας με τα μάτια του Πικάσο», επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά , την γνωστή μας παθογένεια.

Την νοοτροπία δηλαδή, των πάντων να μιλούν με γενικότητες, χωρίς να κάνουν τον κόπο να ενημερωθούν προσωπικά, να ερευνήσουν τις πτυχές του ζητήματος και να αποφανθούν, όχι με την ευκολία της απαγόρευσης, ούτε όμως και του ισοπεδωτικού και καταγγελτικού λόγου, που όπως πάντα συμβαίνει, εξυπηρετεί και αυτός σκοπιμότητες και εντυπώσεις.

Η ιστορία είναι γνωστή.
Στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών παρουσιάζεται την εποχή αυτή, μια εξαιρετική σειρά 347 χαρακτικών του Πικάσο, που έχουν βέβαια μια ιδιαίτερη και χαρακτηριστική ιστορία ως προς την παραγωγή τους, παραμένουν όμως πάντοτε αυθεντικά έργα του μεγάλου δημιουργού, που εντυπωσιάζουν όχι μόνο για την αισθητική, αλλά και για την ευρηματικότητά τους.
Γράφει σχετικά για την Έκθεση αυτή και το έργο του Πικάσο, η Αλεξάνδρα Βουτυρά:

«Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο χαρακτικής που ολοκληρώθηκε με καταπληκτική ταχύτητα, μέσα σε λίγους μήνες μιας σημαδιακής χρονιάς στην Ευρώπη , το 1968. Τεχνικά είναι ένα μάθημα για την ιστορία της χαρακτικής, για την τόλμη την δεξιοτεχνική επεξεργασία και την ευρηματικότητα του ζωγράφου.
Θεματικά ο Πικάσο μοιάζει να συγκεντρώνει όλη την προηγούμενη θεματολογία του, με αναφορές σε παλαιότερα έργα του, αλλά και σε μεγάλους δασκάλους του παρελθόντος, τον Γκρέκο, τον Βελάσκεθ, τον Πουσέν, τον Γκόγια, τον Φούσλι, τον Ένγκρ, τον Ντελακρουά, τον Κουρμπέ, τον Μονέ, κ.ά. Ένα πραγματικό μάθημα ιστορίας της τέχνης, με την οξυδέρκεια την διείσδυση, την ειρωνεία, ή την παιχνιδιάρικη διάθεση του εξαιρετικά προικισμένου αυτού δημιουργού, που δεν σταματάν να εκπλήσσει και να δημιουργεί».

Χαρακτηριστική – και αποκαλυπτική- είναι και μια σχετική αναφορά στο έργο αυτό, από τον Πάνο Θεοδωρίδη:

« Έχουν λοιπόν την ευκαιρία – οι δάσκαλοι- να εξηγήσουν, απλώς μνημονεύοντας τις ημερομηνίες κάτω από τα έργα, τι ακριβώς οδήγησε έναν ιδιοφυή ζωγράφο να σπάσει την παράδοση αιώνων, να αναζητήσει στο κατακερματισμένο σώμα, στην έκφραση της αγωνίας και της απόγνωσης ακόμη και μέσα από τη ματιά ενός γέροντα, που βλέπει την ζωή να συνεχίζει τον ηδονικό της δρόμο χωρίς αυτόν, τον καταδικασμένο να παρατηρεί απ έξω την συνέχιση της χαράς, αλλά και της έκπτωσης, τον αιώνα που πέρασε».

Τι ακριβώς ενόχλησε τον διευθυντή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να αναστείλει τις επισκέψεις των μαθητών στην έκθεση αυτή;

Υποθέτω πως οδηγήθηκε στην απόφαση αυτήν από τα όσα είδε- ή μάλλον άκουσε- για την μικρή ειδική ενότητα με τίτλο: « Ραφαήλ και Φορναρίνα» , όπου με την γνωστή του τακτική να αναφέρεται σε γνωστά έργα μεγάλων δημιουργών, ο Πικάσο δημιούργησε μια ειδική σειρά, με συνθέσεις και ερωτικές σκηνές που συχνά θυμίζουν ακόμη και την ινδική Κάμα Σούτρα.

Οι οργανωτές όμως της Έκθεσης, είχαν την πρόνοια – πιθανόν και από την ίδια την οργάνωση του Ιδρύματος Bancaja της Βαλένθια, που κατέχει την συλλογή αυτήν- να διαμορφώσουν ένα ειδικό, χωριστό χώρο στον α΄ όροφο του Τελλογλείου, και εκεί να παρουσιάσουν τα έργα αυτά.

Είδα κατά την επίσκεψή μου στην Έκθεση, γονείς, που συνοδεύονταν από τα παιδιά τους, να προσπερνούν διακριτικά τον περίκλειστο αυτόν χώρο, χωρίς να διαμαρτύρονται, αντιλαμβανόμενοι προφανώς ότι αρκούσε η «πρόνοια» των οργανωτών.

Αντί λοιπόν να εκδίδει «απαγορευτικά» ο κ. Διευθυντής, όφειλε να το επισημάνει στους συνοδούς καθηγητές, ώστε κατά την κρίση τους και την ηλικία των μαθητών, να αποφασίζουν αν θα εισέλθουν στον ειδικό εκείνο χώρο, ή όχι.

Και αυτό όφειλαν να κάνουν και όλοι όσοι στην συνέχεια με ανακοινώσεις τους κατήγγειλαν την λογοκρισία και την απαγόρευση, την «σκοταδιστική» συμπεριφορά του Διευθυντή, προσθέτοντας άλλη μια ψηφίδα στο αποκρουστικό εκείνο μωσαϊκό, που σταδιακά διαμορφώνεται ως αντιπροσωπευτική εικόνα της Θεσσαλονίκης, ως πόλης συντηρητικής, σκοταδιστικής, και οπισθοδρομικής.

Και ακόμη γιατί όλο αυτό το κλίμα, ας μην έχουμε αυταπάτες, είναι βέβαιο ότι θα αποθαρρύνει τους εκπαιδευτικούς να προγραμματίσουν επισκέψεις σε μια Έκθεση, που μπορεί να τους «βάλει σε μπελάδες» από κάποιους συντηρητικούς γονείς και να στερήσουν έτσι από τα παιδιά ένα όντως «σπουδαίο μάθημα» τέχνης , από αυτά που μπορεί να τους παρουσιαστούν ίσως μία και μόνο φορά, στην διάρκεια της μαθητικής τους ζωής.

Υ.Γ. Ανεξάρτητα απ όλα αυτά βέβαια η επίσκεψη στην Έκθεση είναι μια μοναδική εμπειρία, την οποία δεν πρέπει να στερηθούν οι Θεσσαλονικείς.

ΜΕ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ, ΜΗΝ ΤΗΝ ΧΑΣΕΤΕ!...