ΘΕΡΜΑΪΚΟΣ- Μια νεκρή θάλασσα; Και ένα πραγματικά "μεγάλο" έργο για το αύριο της Θεσσαλονίκης.

Ο Θερμαϊκός στο προσκήνιο και για άλλη μια φορά δυστυχώς με θλιβερά νέα…

Μερικοί από τους τίτλους των τελευταίων σχετικών δημοσιευμάτων, δεν είναι απλώς εύγλωττοι, είναι δραματικοί.

«Ανεξέλεγκτη η ρύπανση στον Θερμαϊκό», «Θερμαϊκός: Η θάλασσα που πληγώνουμε» , « Ο Θερμαϊκός γεννά τέρατα»…

Η ιστορία ξεκίνησε με την δημοσιοποίηση των μετρήσεων που πραγματοποίησε το εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. σε συνεργασία με το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης και των ανησυχητικών, στα όρια συναγερμού, συμπερασμάτων.

«Τα βαρέα μέταλλα που υπάρχουν στον βυθό του Θερμαϊκού είναι διπλάσια σε ποσότητα από τα ανώτερα επιτρεπτά όρια, ενώ σε ορισμένες περιοχές είναι τετραπλάσια».

Ουσιαστικά ο βυθός δεν έχει ζωή, είναι νεκρός.

Και το χειρότερο:

Η σχετική περιγραφή της Μάχης Τράτσα στο «Βήμα της Κυριακής» είναι ανατριχιαστική:

«Ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη των «τεράτων» της νέας χημικής εποχής έχει καταστεί έπειτα από δεκαετίες μόλυνσης ο Θερμαϊκός κόλπος. Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί που τον κατακλύζουν έχουν γίνει ανθεκτικοί στις τοξικές επιθέσεις, μεταλλάσσονται, επιβιώνουν και αναπτύσσονται. Την ίδια ώρα, κάθε άλλη μορφή ζωής σβήνει. Η υψηλή μικροβιακή μόλυνση και η σοβαρή χημική ρύπανση που ανίχνευσαν οι επιστήμονες του ΑΠΘ, εξαπλώνονται σε όλο και ευρύτερες περιοχές του κόλπου και εξαφανίζουν κάθε θαλάσσιο οργανισμό- στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης έχει παρατηρηθεί προ πολλού απουσία κάθε μορφής βενθικών οργανισμών».

Περιγραφές που λίγο απέχουν από τις αντίστοιχες, πλην φανταστικές, περιγραφές του Frank Scatzing στο «Σμήνος»…

Όσο και όσοι θυμόμαστε την ιστορία του βιολογικού καθαρισμού στην Θεσσαλονίκη, ξέρουμε πως αν και τελευταίο στην σειρά το πρόβλημα αυτό, είχε ήδη επισημανθεί έκτοτε, αλλά η απάντηση ήταν πως σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου, ο κόλπος και ειδικά ο πυθμένας, θα «αυτοκαθαριστεί», μέσα από την ίδια την λειτουργία του και την κίνηση των υπόγειων θαλασσίων ρευμάτων .

Φυσικά κάτι τέτοιο προϋπέθετε πως θα είχαν τεθεί υπό έλεγχο οι ρυπογόνες εστίες, η βιομηχανία, τα βυρσοδεψία,, οι ρύποι που μεταφέρονται από τον Αλιάκμονα, τον Αξιό, τον Γαλλικό και τον Λουδία, αλλά και τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα, των γεωργικών καλλιεργειών που αποστραγγίζονται μέσω των καναλιών και των υπογείων υδάτων στον κόλπο.

Όσο γνωρίζω, κανένα απολύτως σχετικό μέτρο δεν έχει ληφθεί από τότε, το αντίθετο οι ρυπογόνες εστίες λειτουργούν ανεξέλεγκτα και πολλαπλασιάζονται.

Φαντάζει τώρα εξαιρετικά ρομαντική έως γελοία η εικόνα εκείνη του Διευθύνοντος Συμβούλου της ΕΥΑΘ, που βούτηξε από την παραλία στον κόλπο για να «αποδείξει» ότι ο «κόλπος έχει καθαριστεί», κατ αναλογία με την άλλη ρήση της ίδιας πολιτικής έμπνευσης «οι βάσεις έχουν φύγει»…

Ερώτημα στοιχειώδους λογικής:

Είναι ή όχι ένα κατεπείγον πρόβλημα αυτό που συμβαίνει με τον Θερμαϊκό;
Ασφαλώς, χωρίς καμιά αμφιβολία.

Και τι γίνεται στην πόλη, την κοινωνία, τους φορείς σχετικά μαυτό;

Θα έλεγα, θα τολμούσα να πω, με βάση τα όσα είναι δημόσια γνωστά, απολύτως τίποτε το ουσιαστικό.

Τα «οκτώ στοιχήματα» για την Θεσσαλονίκη του 2008, που διατυπώθηκαν και πρόσφατα δημοσιοποιήθηκαν περιλαμβάνουν, την Εξωτερική Περιφερειακή, το Μετρό, το Δημαρχιακό Μέγαρο, την Υποθαλάσσια, τον Προαστιακό, την ανάπλαση του περιβάλλοντος του Λευκού Πύργου, την Αστική θαλάσσια συγκοινωνία…

Αντίστοιχα τώρα ο Δήμος Θεσσαλονίκης δίνει προτεραιότητα και αντίστοιχη βαρύτητα στα τέσσερα έργα του, «μεγάλα» κατά την προσφιλή έκφραση, έργα κυρίως αναπλάσεων και υποδομής: το Δημαρχιακό Μέγαρο, την διαμόρφωση των πάρκων της Νέας παραλίας, την Αλάνα της Τούμπας και τον περιβάλλοντα χώρο του Λευκού Πύργου.

Ανάμεσα σ όλα αυτά μάταια θα αναζητήσει κάποιος μια έκφραση έστω καταγραφής του προβλήματος του Θερμαϊκού.

Φυσικά εδώ και τριάντα χρόνια, υπάρχουν σχέδια, συστήνονται επιτροπές , γίνονται μετρήσεις, ιδρύονται σχετικές Διευθύνσεις, εξαγγέλλεται η σύσταση ειδικού φορέα…

Και όπως συμβαίνει και με την Κορώνια , η μόλυνση στο μεταξύ τρέχει και επιδεινώνεται, ώστε όταν οι μελέτες ολοκληρώνονται και η γραφειοκρατία το επιτρέψει, τα προτεινόμενα μέτρα αναδεικνύονται αναποτελεσματικά για την αντιμετώπιση της νέας χειρότερης, πραγματικότητας.

Και μέσα σ όλα αυτά, έπεσε στα χέρια μου ένα «ντοκιμαντέρ» με τίτλο «Μια τρύπα στο νερό», που υποτίθεται ότι διαφωτίζει τον κόσμο για τα της «Υποθαλάσσιας».
Ένα ντοκιμαντέρ, που ασφαλώς δεν διεκδικεί κάποιο κινηματογραφικό βραβείο, ούτε βραβείο αντικειμενικότητας και, δυστυχώς, ούτε κάποιον έπαινο πειστικότητας…

Το αντίθετο..

Για να το συνδέσω όμως με το σημερινό Σημείωμα:

Είναι δευτερεύον ζήτημα αυτό της βαριάς μόλυνσης του κόλπου, ώστε να μην συγκινεί όλον αυτόν τον κόσμο που πρωταγωνιστεί στις εκδηλώσεις κατά της υποθαλάσσιας;
Και το δεύτερο ερώτημά μου:

Ο προγραμματισμός των έργων, στον οποίο αναφέρθηκα παραπάνω, τα «στοιχήματα» δηλαδή της Θεσσαλονίκης, περιλαμβάνει κατά τα ειωθότα «έργα» κατασκευές, δρόμους, μεγάλες επενδύσεις.

Γιατί από όλα αυτά απουσιάζουν οι στόχοι και τα έργα , τα κατεπείγοντα έργα προστασίας του περιβάλλοντος, είτε του Θερμαϊκού, είτε της αέριας ρύπανσης, στην οποία η Θεσσαλονίκη πρωταγωνιστεί και μάλιστα σε ευρωπαϊκό επίπεδο;

Γιατί δεν έχει δημιουργηθεί και στην περίπτωση αυτή ένα «κοινωνικό κίνημα», μια κινητικότατα έστω, μεταξύ των πολιτικοποιημένων παρατάξεων, των αντιπροσωπευτικών φορέων, των ευαισθητοποιημένων πολιτών;

Ως Υ.Γ.

Σύμφωνα με τον χημικό Σωκράτη Φάμελλο, μέλος της Δ.Ε. του ΤΕΕ/ΤΚΜ (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος-Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, επί το αναλυτικότερο):

«Το ΤΕΕ έχει από το 2006 προτείνει τη σύσταση ενός φορέα διαχείρισης του Θερμαϊκού κόλπου, που θα είναι υπεύθυνος για την αειφόρο ανάπτυξη και τις καινοτόμες δράσεις και θα έχει στην ευθύνη του την περιοχή του Δέλτα του Αξιού, του Λουδία και του Αλιάκμονα, τη λιμνοθάλασσα της Επανομής και τον κεντρικό εσωτερικό Θερμαϊκό».

Δηλαδή εκτός των άλλων και τον σχεδιασμό αυτής της απέραντης έκτασης του Δέλτα των ποταμών,της προκλητικής «άγριας Δύσης» της Θεσσαλονίκης, που μπορεί να δώσει στο ένα εκατομμύριο των κατοίκων της έναν μοναδικό και δυσεύρετο πλέον χώρο αναψυχής και ανάπτυξης, σε ανοικτούς ορίζοντες, απέναντι ακριβώς από την Θεσσαλονίκη και όπου η «θαλάσσια αστική συγκοινωνία», θα έχει και περιεχόμενο και κίνηση και κίνητρα για την καθιέρωσή της.

Συχνά αναρωτιέμαι και εγώ, όπως πολλοί άλλοι φαντάζομαι και μάλιστα ειδικοί και πολύ καλύτερα ενημερωμένοι:

Πως και γιατί αυτή η λυτρωτική πρόταση δεν θεωρήθηκε ποτέ στόχος, δεν χαρακτηρίστηκε «στοίχημα», ή «μεγάλο έργο» για το αύριο της Θεσσαλονίκης και την καλύτερη ζωή των πολιτών της.