Ο ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ
Στην Πλατεία Αντιγονιδών


ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Στην οδό Απελλού

Δύο παράλληλες ιστορίες, με την ίδια κατάληξη;


Ενώ η συζήτηση και οι αποφάσεις των αρμόδιων αρχαιολογικών υπηρεσιών εξελίσσονται γύρω από την αποκάλυψη και αναστήλωση του αρχαιοελληνικού Ναού της Αφροδίτης, που ανακαλύφθηκε το 2000, και βρίσκεται κατά το υπόλοιπο μέρος του κάτω από την οδό Διοικητηρίου και την πλατεία Αντιγονιδών, η δικαιολογημένη αγωνία πολλών Θεσσαλονικέων κυριαρχεί σχεδόν σε όλα τα στάδια της προσπάθειας για την διάσωση ενός από τα πλέον αξιόλογα μνημεία της Θεσσαλονίκης.

Όσοι έχουν επισκεφθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο, μπορούν να έχουν μια ρεαλιστική εικόνα της λαμπρότητας του μνημείου, από τμήματα του και άλλα ευρήματα που εκτίθενται εκεί.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικής σημασίας εύρημα, καθώς αρχαιολογικά μνημεία της περιόδου αυτής ,της αρχαιοελληνικής ,δηλαδή του 6ου αιώνα π.Χ. δεν υπάρχουν στην Θεσσαλονίκη, όπου ως γνωστόν κυριαρχούν τα Ρωμαϊκά, Βυζαντινά, και Οθωμανικά μνημεία , που αναδεικνύουν φυσικά τον μεγάλο πολιτιστικό και ιστορικό πλούτο της πόλης.

Γι αυτό και περισσεύουν οι εντυπωσιακοί χαρακτηρισμοί του ως του «Πάνθεον της Θεσσαλονίκης» ή του «ανεκτίμητου θησαυρού», τόσο από τους αρχαιολόγους, όσο και από επιστήμονες, δημοσιογράφους και απλούς πολίτες.

Η κινητοποίηση της αρχαιολογικής υπηρεσίας, αλλά και δραστήριων τοπικών φορέων ,όπως το σωματείο «Φίλων του Πρασίνου Θεσσαλονίκη» των ΜΜΕ και των αρχιτεκτόνων που πρωτοστατούν στην διάσωση και ανάδειξη του μνημείου, έχουν πετύχει μέχρι στιγμής και μετά από εννέα χρόνια αγώνων, να φτάσουν μέχρι την τελευταία απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων του ΥΠΠΟ, που γνωμάτευσε υπέρ της απαλλοτρίωσης.

Μέχρι εδώ τα πράγματα εξελίχθηκαν ικανοποιητικά, έστω και με μεγάλες καθυστερήσεις, γνωστές άλλωστε στις περιπτώσεις αυτές.

Τώρα όμως αρχίζουν τα δύσκολα.

Η ολοκλήρωση της απαλλοτρίωσης και τελικά η έγκριση και η εφαρμογή σχεδίου που υποστηρίζεται από τον καθ. Αρχιτεκτονικής Γιώργο Καραδέδο, και προβλέπει έργα μεγάλων διαστάσεων, ώστε να αποκαλυφθεί και να αναστηλωθεί ο Ναός, οι κίονες του οποίου φτάνουν στο ύψος των 7 μέτρων, ενώ συνεχίζει να είναι θαμμένος σε τμήματα της οδού Διοικητηρίου και της πλατείας Αντιγονιδών, δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε απλή υπόθεση.

Η διαμόρφωση της πλατείας σε δύο επίπεδα και η αερογέφυρα που προτείνεται να κατασκευαστεί πάνω στην πλατεία Αντιγονιδών, είναι χαρακτηριστικά και όπως φαίνεται αναγκαία στοιχεία της σχετικής μελέτης και αυτό από μόνο του αναδεικνύει την πολυπλοκότητα και τις δυσκολίες του εγχειρήματος.

Κανείς βέβαια δεν γνωρίζει ακόμη ,αν η αρχαιολογική υπηρεσία θα προκρίνει το σχέδιο αυτό, ή θα συντάξει ένα δικό της, κάτι που είναι και η συνήθης πρακτική.

Αυτά είναι τα επερχόμενα εξαιρετικά δύσκολα ζητήματα, που αντιμετωπίζει η σωτηρία και ανάδειξη του λαμπρού αυτού μνημείου.

Και πολύ φοβούμαι ότι δεν θα είναι εύκολη η επίλυσή τους, αν την υπόθεση δεν υιοθετήσουν ένθερμα οι τοπικοί πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί εκπρόσωποι της πόλης και δεν κινηθούν δυναμικά και αποφασιστικά προς την κατεύθυνση του ΥΠΠΟ και της Περιφέρειας, για τις αναγκαίες εγκρίσεις και την εξασφάλιση των σχετικών μεγάλων πιστώσεων.

Διαφορετικά θα έχουμε μια θλιβερή επανάληψη της ιστορίας του άλλου σημαντικού μνημείου, του αρχαίου Σταδίου της Θεσσαλονίκης, τμήμα του οποίου αποκαλύφθηκε, όταν μια παλιά κατοικία στην οδό Απελλού κατεδαφίστηκε, προκειμένου να ανεγερθεί στην θέση της μιας από τις πολυώροφες οικοδομές που καλύπτουν τώρα όλο το κέντρο της πόλης και ιδιαίτερα την περιοχή εκείνη.

Η Απελλού, ένας μικρός δρόμος που ξεκινά από την πλατεία Ναβαρίνου και φτάνει στην οδό Αλεξ., Σβώλου, απέκτησε δημοσιότητα, όταν πριν από 20 και πλέον χρόνια ανακαλύφθηκαν εκεί υπολείμματα αρχαίου κτίσματος, που οι αρχαιολόγοι απέδωσαν στο αρχαίο Στάδιο της Θεσσαλονίκης, το οποίο φυσικά έχει στο σύνολό του είτε καταστραφεί είτε θαφτεί κάτω από τις πολυκατοικίες και τους δρόμους της περιοχής.

Ξέσπασε τότε διαμάχη από την μια επιστημονική, γύρω από την ταύτιση των ευρημάτων με το αρχαίο Στάδιο και από την άλλη με την ιδιοκτησία του οικοπέδου.

Νίκησαν οι αρχαιολόγοι και οι «αρχαιολάτρες», μεταξύ των οποίων και ο συντάκτης του «Σημειώματος» αυτού, αλλά όλες οι κατοπινές προσπάθειες για ένα συμβιβασμό «συμβίωσης» της κατοικίας και του ευρήματος ως ορατού και επισκέψιμου απέτυχαν, ο χώρος μάλλον απαλλοτριώθηκε, όπως προκύπτει από την προσεγμένη περίφραξη και την καθαριότητα του , αλλά το μόνο που επιτεύχθηκε στα είκοσι τελευταία χρόνια ήταν ο εμπλουτισμός του περιφραγμένου οικοπέδου με …αυτοφυή δέντρα, μια συκιά, μια βερικοκιά και την πανταχού παρούσα αϊλανθος ( το γνωστό μας και ως βρωμόδεντρο).

Θα μου πει βέβαια ο αρχαιολόγος που τυχόν διαβάσει το Σημείωμα αυτό, ότι έτσι κι αλλιώς δεν προβλεπόταν ποτέ ότι θα μπορούσε να κατεδαφιστούν δεκάδες πολυκατοικίες της περιοχής για να αποκαλυφθούν τα υπολείμματα του Σταδίου.

Και από την άλλη το θλιβερό κενό στην οδό Απελλού δεν παύει να αναδεικνύει μια ακόμη πτυχή των προβλημάτων που προκύπτουν από τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις μέσα σε μια πόλη με λαμπρή ιστορία 24 αιώνων.

Όσοι συνεπώς πρωταγωνιστούν στην ιστορία αυτή, ας εξοπλιστούν με μεγάλη υπομονή, αλλά και πείσμα γιατί ο δρόμος που υπάρχει μπροστά είναι μακρύς και δύσβατος…

Και κυρίως ας κινηθούν προς την κατεύθυνση των αρχών και της εν γένει πολιτικής εκπροσώπησης της πόλης, χωρίς την συμπαράταξη των οποίων το εγχείρημα θα σκοντάψει.